Erich Fromm (1900-80) – amerykański psycholog i filozof pochodzenia niemieckiego, uznawany za jednego z najwybitniejszych humanistów XX wieku, twórca psychoanalizy humanistycznej. Autor kilkudziesięciu książek, w tym tak ważnych jak Ucieczka od wolności, Zapomniany język, Patologia normalności, Zdrowe społeczeństwo, Rewolucja nadziei, Psychoanaliza a religia. Tym razem w książce O miłości do życia czyli w cyklu wykładów czy raczej audycji radiowych przedstawia najważniejsze elementy swojego typu humanistycznego myślenia. Ale nie tylko. Książka w znacznej mierze przedstawia skrajnie przeciwne do miłości uczucia - analizuje Fromm przyczyny pasywności ludzi ale i przyczyny agresji, analizuje polityczne i psychiczne przyczyny wojen. W tym kontekście nie może zabraknąć analizy systemu hitlerowskiego. Zajmuje się także nieodłącznym dla niego tematem czyli kryzysem paternalistycznego porządku świata. Znaczna część poświęcona jest polemice z innymi widzeniami człowieka. Mamy więc stały u Fromma dyskurs z poglądami Zygmunta Freuda. A na koniec zadaje zasadnicze nie tylko w psychoanalizie pytanie: Kim jest człowiek?
Jak pisze Fromm Człowiek przygnębiony odczuwa w sobie coś na podobieństwo pustki, jakby był sparaliżowany, jak gdyby brakowało mu czegoś do bycia aktywnym, jak gdyby nie był w stanie dobrze poruszać się z powodu braku czegoś, co skłoniłoby go do działania. Kiedy posili się, to uczucie pustki, bezwładu, słabości może na chwilę ustąpić i wtedy ktoś taki czuje: jestem przecież kimś, mam przecież coś, nie jestem nikim. Człowiek wypełnia się rzeczami, ażeby wyprzeć wewnętrzną pustkę.
I dalej w innym miejscu: Wychodzę z założenia, że człowiek jest o wiele bardziej destrukcyjny, bardziej okrutny niż zwierzę. Zwierzę nie jest sadystyczne, zwierzę nie jest wrogie życiu; a ludzkie dzieje są zapisem niewyobrażalnych okrucieństw i niesamowitej destrukcyjności. Z tego punktu widzenia nie należy umniejszać siły, intensywności agresji. Jednak nie uważam, że źródło tej agresywności tkwi w pierwiastku zwierzęcym lub w instynktach lub też w naszej zwierzęcej przeszłości. Ludzka agresywność, o ile jest silniejsza niż ta zwierzęca, ma swe uzasadnienie raczej w specyficznych warunkach ludzkiej egzystencji. Agresywność jest zła, destrukcyjność jest zła, ale jest ona ludzka. Jest możliwością osadzoną w człowieku, w nas wszystkich manifestującą się wtedy, kiedy człowiek nie rozwija się w lepszy, bardziej dojrzały sposób.
192 strony, oprawa miękka; Przekład: Jarosław Dudek i Edyta Kiresztura-Wojciechowska; ISBN: 978-83-7998-187-8; cena det. 21 zł
