Gdzie leży granica między szaleństwem, a geniuszem. Czy ludzie wybitni mają większe skłonności do chorób psychicznych? Czy przekraczanie tabu to objawy geniuszu czy szaleństwa? Dlaczego wybitni twórcy tak często miewają swoje natręctwa, swoje skłonności do alkoholu, hazardu, seksu itp? Na te i nie tylko te pytania próbuje odpowiedzieć psycholog, psychiatra, antropolog i w zasadzie jeden z pierwszych kryminologów Cesare Lombroso (1835-1909) w swojej klasycznej pracy Geniusz i obłąkanie. Według autora przestępca to odmienny typ biologiczny. O tym, czy człowiek stanie się przestępcą decydują przede wszystkim cechy antropologiczne, a także osobowościowe. Rozróżnia kilka typów przestępcy - „od urodzenia”, z namiętności, ze skłonności dziedzicznych, kryminoidów (podatnych na przestępstwo), przypadkowych.I choć wiele elementów teorii włoskiego naukowca zostało już obalonych – choćby teza o istnieniu współzależności wyglądu i skłonności patologicznych, wpływie meteorologii, rasy lub dziedziczności na geniusz lub obłąkanie czy też teoria o dziedziczności cech przestępczych - to jednak Geniusz i obłąkanie w wielu aspektach ciągle wydaje się aktualny, zwłaszcza gdy autor koncentruje się nie na przestępcach, a na ludziach wybitnych.
Istotnie, w burzliwym i namiętnym przebiegu życia geniuszów i obłąkanych są momenty wspólne. Wspólnymi są egzaltacja, połączona z wrażliwością i przerywana stanami znużenia, wyczerpania, które są jej następstwem, oryginalność utworów artystycznych i odkryć (...), wielkie roztargnienie, silna skłonność do samobójstwa, wreszcie dosyć często – alkoholizm i olbrzymia próżność. Wśród genialnych ludzi byli wprawdzie tacy, którzy potem dostali obłąkania, jak również wśród obłąkanych tacy, którzy pod wpływem choroby wykazywali przebłyski geniuszu, ale jeżeli chce się z tego wyprowadzić wniosek, że wszyscy ludzie genialni muszą być obłąkani, to znaczy, że zniekształca się dane i powtarza błędne mniemanie dzikich, którzy uwielbiali jako natchnionych przez Boga wszystkich ludzi chorych umysłowo.
Geniusz ma świadomość swej siły, ceni się i nie zniża do poufałego zbratania się ze wszystkimi, ale nie ma tej pychy, która opanowuje umysły chore i wykracza poza granice prawdy, a nawet prawdopodobieństwa.
fragment książki
376 stron, oprawa miękka, przekład: J.L. Popławski, projekt okładki: Marcin Wojciechowski; ISBN: 978-83-7998-040-6;
